FİGÜR 1: KONYALI ERMENİ RAHİP
Konyalı Ermeni rahibin üst düzey papazlara ait giysisinde Doğu’nun bütün görkemi gözler önüne serilir. Ermeni rahibi, kutsal kasenin içinde saklandığı dolabın önüne, doğulu rahiplerin kiliselerinde giydikleri, dinin saygınlığına uygun, şüphesiz çok zengin ama dar papaz giysileri yerine, geniş ve görkemli kumaşlar giyerek çıkar. Başına, üstüne kıymetli madenlerden yapılmış bir haçın yerleştirildiği bir tacı, saghavart’ını giyer. Ayin kaftanının en üst kısmında, ayinde kullanılan atkının üstüne bağlanmış, altın yaldızlı nakışlarla işlenmiş bir yakalık bulunur. Fermuarı taşlarla süslü bir kemer, üst taraftan ayin atkısına tokalanır. Ayin kaftanı ve atkısının kumaşından yapılan manşetler bilekleri süsler. Ellerinin arasındaki İncil’i, göğsünün hizasında saygıyla taşıyarak ağır ağır yürür, sadık dindarların sıralarının arasından geçer, müzik aletlerinin dini ezgiler çaldığı anda, kutsal yeri gizleyen perdenin altından sessize içeri girer. Kurban kutsanmıştır, mihrabın üstünden onun resmini kalabalığa gösterir ve hiçbir engelin artık onu ayıramayacağı, Tanrısına doğru herkesin adına onu yükseltir.
İnsanlığı kurtarmak amacıyla kendini kurban etmek, dini yasaları yorumlamak ve isteklere, dualara, günah çıkarma işlemlerine aracılık yapmak için Kutsal Baba ile din kardeşleri arasında köprü görevi yapan bir adamın üzerine görkemli göklerin bir ışığının yayılması gerekmez mi?
FİGÜR 2: KONYALI MOLLA
Önceden de belirttiğimiz gibi molla, üst düzeyde bir yargıç ve Müslümanların tek yasası olan dini yasanın yorumcusudur. İslam dinin toplum yaşamı için koyduğu kurallara gelenek ve göreneklere uygulamakla yükümlü Ulema sınıfının bir üyesidir. Konyalı molla’nın giysisi, etrafına yeşil bir sarık sarılmış kırmızı bir fes, gri kaşmirden bir kuşakla önü kapatılmış, ipekliden, çizgili bir entari, çok geniş ve kol uçları bilek hizasında oyuk olan ve genişleyip parmak uçlarına kadar gelen, üst bölümü beyaz astarlı, yeşil çuhadan bir biniş’ten oluşur. Ayakkabıları genel uygulamaya göre iki ayrı ayakkabıdan meydana gelir. Bunun alta giyilenini yalnız camiye değil, evlerinin içine girerken de çıkarırlar. Böylece pabuç ve galoş’lar çıkarılır yalnızca mest veya terlik denilen botlar ayakta kalır. Üstüne giydikleri diğer pabuç sayesinde mest her türlü kirden korunmuş olur.
Bu yöntemin, Batı ülkelerinde uygulanan ayakkabı tabanlarının kapı önündeki demir parçalarına veya dairelerin kapısının önünde bulunan paspaslara sürtülmesiyle temizlenmesinden daha uygun olduğuna şüphe yoktur. Mollanın giysisinin vazgeçilmez bir öğesi ise, her biri 33 parçalık üç bölmeden oluşan 99’luk bir tesbihtir. Bir ek taneyle yüze tamamlanır. Bu tesbih taneleri çekilerek tek Tanrı’nın yüz isminden biri söylenir.
FİGÜR3: Konyalı Rum Papaz
Rum papazının giysisi, Ermeni rahibinki kadar görkemli değilse de daha özgün ve zengindir. Rum papazı kilisede olduğu gibi kentte gezerken de başına şekli oldukça çirkin olan bir kalpak giyer. Bu kalpak, üst tarafa doğru genişleyen kartondan yapılmış ve üstüne siyah çuha kaplanmış boru biçiminde bir başlıktır. Yalnızca papazlık görevlerini yapmadığı zaman bu başlığı başından çıkaran Rum papazsının uzun saçlarını bu kalpak örter. O yeniden papaz giysisini giydiğinde bu saçların bazen ayaklara kadar dalga dalga indiği görülür. Rum papazının ayin giysisiyle Ermeni ve Latin rahibinin giysisi arasında çok belirgin bir fark vardır. Ermeni rahibinin giysisinde olduğu gibi, kıymetli taşlarla süslenmiş altın veya gümüşten bir kopçayla üstten tutturulan ve önü tamamen açık olan bir giysi yerine Rum papazının giysisinin önü kapalıdır. Latin rahibininki gibi başın geçmesi için bir boşluk bulunur. Giysinin Latin rahibinin tören giysisiyle arasnıdaki fark ise yanlarının da kapalı ve ön kısmının arkasına göre daha kısa olmasıdır. Aslında bu, giysiye bir güzellik vermez, ancak kutsama törenlerine kutsal kabın yukarı kaldırılması sırasında giysinin arka kısmında giysi boyunca sürüp giden düz pililer, papaz efendiye çok çekici bir hava ve çok görkemli bir nitelik verir. Ermeni rahibinkine çok benzeyen ayin atkısı ayaklarına kadar iner. Rum papazı, kilisede tek renkli ipekten özel bir rahip cübbesi giyer, dışarı çıktığında giydiği cübbesi ise çuha veya pamukludandır.
Kaynak: 1873 Yılında Türkiye’de Halk Giysileri | ELBİSE-İ OSMANİYYE
