1993 yılında artan özel televizyon kanalları arasındaki rekabet, programlardaki farklılığı da beraberinde getirdi. Bu yıl televizyondaki en önemli yenilik ise, “Sıcağı Sıcağına” ile başlayan ve “Olay Var”, “Yangın Var”, “SOS Sahil Koruma” gibi programlarla karşımıza çıkan reality şovlar. İlk kez Show TV’de yayına giren “Sıcağı Sıcağına” programı polisiye olaylara anında yetişerek insanların dramlarını ekrana getirdi. Ancak bu programlardaki kurgu ve olayları ele alış tarzı bildiğimiz haber programlarına hiç benzemiyor. Akşam eve döndüğünüzde yemeğinizi yerken birdenbire karşımıza çıkan kanlı cinayetler ya da ağıt yakan kadınlar çıkıveriyor. Ya da bu programları izleyenler aniden karşılarında komşularını veya akrabalarını görüp şoka giriyorlar. Artık televizyon özel yaşantımızda. Her an kapımızı bir “reality show” ekibi çalıp, kapı komşumuzun başına gelenlere tanık olup olmadığımızı sorabilir.
Bu tür programların telefonları günün her saati durmadan çalıyor. Telefonun ucundaki ses ya bir yangını, ya bir cinayeti ya da bir kazayı ihbar ediyor. İnsanlar itfaiyeyi veya polisi aramadan bu tür programları arıyorlar.
Bu yıl televizyon haberciliğine farklı bir boyut (!) getiren isimlerden en önemlisi kuşkusuz Sadettin Teksoy’du. Hemen her akşam ekranda “yolsuzluk yapanların ve dolandırıcıların amansız takipçisi” olarak bir olayı işleyen Teksoy, kendine özgü üslubuyla kısa zamanda insanları ekran başına bağlamayı başardı. Artık, “Bu Bir Sadettin Teksoy Haberidir” esprisi ile herkesin dilinde. Özel hayatımıza giren bu programlar bu kadar da kalmadı. HBB’de (Has Bilgi Birikim) yayınlanan Aykut Işıklar’ın dedikodu programının ardından Show TV’de yayınlanan “Çok Özel”, ünlü isimlerin özel yaşamlarıyla ilgili en ince ayrıntılar ve açıklamalar ile ekrana geldi. Artık jet sosyetenin çılgın eğlenceleri ve aşktan da çarpıcı görüntülerle evimizin içine kadar giriyordu. İnsanların kitap okumayı bırakıp televizyona bağımlı hale geldikleri tezi gerçek olmuştu.
TURNİKE ÜÇLEDİ
Turnike yarışma bu programı bu yılın belki de en çok konuşulan yarışma programıydı. Şubat ayında TRT 1’den interStar’a transfer olan Güner Ümit, programı da bu kanala taşıdı. Güner Ümit, TRT’deki çifte standart politikasından yakınıyordu. TRT’deki “Turnike” programını Mustafa Yolaşan sunmaya başladı. Bu arada Güner Ümit’in interStar’daki ömrü de çok uzun sürmedi. Bir süre sonra bu kanaldan da ayrılarak “Mega Turnike” adıyla Kanal 6’da devam etti. Güner Ümit bu sefer izleyiciyi ekrana bağlamakta çok zorlanmaz. Bir röportajında şöyle söylemiştir:
— Ben yarışmacının safra kesesini görürüm.
KAFADAN KOPARAN ADAM: YILDO
Güner Ümit’in gidişiyle interStar boş durmadı ve “Süper Turnike” adıyla birkaç değişiklik ile ekranlara taşıdı aynı yarışmayı. Programın sunucusu ise eski futbolcu Yıldo’ydu. Ancak Yıldo, Güner Ümit’in başarısını gölgeleyemedi. Kırdığı potlar yüzünden çok sayıda izleyici kaybetti. Bir programında Atatürk’ten bahsederken “Kemal Abi” demesi kamuoyunun büyük tepkisine neden oldu.
NURSELİ İDİZ VE SAKLAMBAÇ
Saklambaç adlı yarışma programındaki başarısıyla çıkış yapan Nurseli İdiz bu yıl “Borsa” dizisindeki rolü, “Benimle Oynar mısın?” yarışma programı ve Refah Partisi’nin şimşeklerini üzerine çekmesiyle adından söz ettirdi. Şubat ayında “Saklambaç” programı yüzünden Refah Parti’lilerin boy hedefi haline gelen İdiz, Nisan ayında “Saklambaç” yarışmasının sunuculuğunu Rüya Ersavcı’ya bırakıp, iki milyarlık transfer ile interStar’a geçince Show TV ile mahkemelik oldu.
MANKENLER OYUNCULUĞA SOYUNDU
Özel kanalların artmasıyla birlikte televizyonlar arasındaki rekabet sadece haber programları, filmler ve dizilerde değil, sunucular arasında da kendisini gösterdi. Manken ve sanatçılar neredeyse kendi mesleklerinden çok televizyon sunuculuğunu benimsediler. Jülide Ateş, Şebnem Arda, Aslıhan Öncü, Şebnem Dinçgör ve Defne Samyeli sunucu olarak karşımıza çıkarken, Seda Sayan, Osman Yağmurdereli, Sibel Tüzün, Tayfun Duygulu, İbrahim Tatlıses ve MFÖ talk şovcu olarak boy göstermeye başladı. Bu arada başarılı talk şovculardan Cem Özer de şarkıcılığını çıkarıp ilk kasedini çıkardı.
1993 YILINDAKİ REKLAMLAR
Siyasi reklamlar fazla dikkat çekenler arasındaydı. Mart ayı sonlarında ANAP’ın hazırlattığı 500’üncü gün reklamları tepki çekince, özel tv kanalları bu reklamların yayınlanamayacağını bildirdiler. Mesut Yılmaz, hükümeti özel televizyonlara baskı yapmakla suçladı. Reklam dünyasının bir başka ilginç olayı ise uzun yıllar Türkiye’de gösterimi yasak olan ve 7 Nisan 1993 tarihinde HBB televizyonu tarafından yayınlanan “Geceyarısı Ekspresi” filminin aldığı reklamlarla rekor kırmasıydı. 120 dakikalık filme toplam 18 dakika süren 60 reklam alan HBB, 3 buçuk milyar lira kazandı.
TELEFONDA YENİ UYGULAMA
Bu yıl telefonda yeni bir uygulamaya geçildi. Ekim ayının ilk günlerinde başlayan uygulama ile tüm illerde telefon numaraları 7 rakamlı oldu. Eskişehir’de başlayan uygulama kısa sürede Türkiye’ye yayıldı. Uygulama ile şehirlerarası arama kodu 0, milletlerarası arama kodu ise 00 oldu. Sistemin maliyeti 360 milyar liradır.
0900’LÜ HATLAR
Ocak ayında muzır kurulu Penthouse, Kadınca ve Formen dergilerinin alo seks hatlarını yasakladı. Şubat ayında ise Ulaştırma Bakanlığı
Alo Market, Alo Tel, Alo Flash ve NTC Tele Bilgi’nin faaliyetlerine sözlü emirle son verdi. Gerekçe olarak ilanlardaki eksiklikler gösterildi.
ARARSINIZ DEĞİL Mİ?
Bu yıl en çok kazananlar listesinde ilk üçe giren Hülya Avşar’ın televizyonda en şirin haliyle görünüp “Ararsınız değil mi? Ararsınız ararsınız” hayli işe yaradı.
İSTER EĞLEN, İSTER EVLEN
Bakkalın kızı Hülya Işıl, 900’lü hatların favori isimleri arasındaydı. Sloganı ise “ister eğlen, ister evlen” oldu.
SUSAM SOKAĞI VEDA ETTİ
Kâr amacı gütmeyen eğitim ve yayın kuruluşu CTW ile TRT’nin ortak yapımı “Susam Sokağı” ekranlarınıza tümüyle veda etti. Dünyanın en gelişmiş ve en eğitici çocuk programı Susam Sokağı, Türk eğitim sisteminde büyük bir boşluğu dolduruyordu. Çocuklar, psikologlar ve aileler yayının sürdürülmesi için imza kampanyası açtılar.
Kaynak: 1993, Tempo Dergisi
