Küçücük dükkânın içinde telaÅŸla saÄŸa sola koÅŸuÅŸturan fotoÄŸrafçının gözü bir köşede sessizce oturan komÅŸunun oÄŸluna iliÅŸti. “Sana bir iÅŸ versem yapabilir misin?” diye sordu son bir umutla. Ä°lk bakışta insanı korkutacak kadar zayıf ve soluk yüzlü delikanlı “Yaparım” dedi. Fersiz gözleriyle kendisine uzatılan ıslak vesikalık fotoÄŸraflara bakıyordu. “Åžimdi bu vesikalıkları, mangalın üstünde kurutacaksın. Tamam mı?”
Karanlık odaya iÅŸinin başına dönen fotoÄŸrafçının ardından mangalın başına oturan delikanlının adı Ä°smet’ti. Bir yandan üzerinde palabıyıklı bir adam sureti olan 12 adet vesikalığı kuruturken bir yandan da düşünmeye koyuldu. Ä°smet Gümüşdere’nin fotoÄŸrafla iç içe geçecek 41 yıllık maratonunun startıydı bu mangal başı.
Bir ameliyat, onun peÅŸinden gelen talihsiz bir hastalık ortaokuldan belge almasına neden olmuÅŸ, hayatını allak bulak etmiÅŸti. Oysa okumak, hava subayı olmak istiyordu o. Sonunda aile meclisi toplanıp, oÄŸulları Ä°smet’in mahalledeki fotoÄŸrafçı Necati Bey’in yanına gitmesine bu yolla bir “zanaat” öğrenmesine karar vermiÅŸti. Mangalın başında fotoÄŸraf kurutmanın kısa hikâyesi buydu iÅŸte. Ama ne yirmi yaşını karşılamaya hazırlanan Ä°smet, ne de bir baÅŸkası 1945 yılının Ekim ayında bir mangal başında baÅŸlayan dostluÄŸun yıllarca süreceÄŸini bilemezdi elbette. Bu dostluk, Ä°smet Gümüşdere ile fotoÄŸrafın, Ä°smet Gümüşdere ile futbolun, Ä°smet Gümüşdere ile objektifin, vizörün, deklanşörün dostluÄŸuydu.
Şimdi saçlarını ak pak eden bunca yılı geride bıraktıktan sonra bu dostluğun anılar denizine dalıp nostaljinin kapısını tıklatmak, hüzünle atbaşı giden sevinçleri dile getirmek olacaktı bir bakıma. Sigarasından derin bir nefes aldı İsmet Gümüşdere. Ve anlatmaya başladı:
— Voltaire’in Candida’sını okudunuz mu? O kitabın önsözünde yazar, Ä°stanbul’a geldiÄŸinde konuÅŸtuÄŸu bir Osmanlı bahçıvanını anlatır. Bahçıvan, “Herkes bir ÅŸey yapmalı” demiÅŸ. “Ben bahçemi düzenlemeliyim, mesela.” Evet, hepimiz bir ÅŸeyler yapmalıyız. Ben de bir ÅŸeyler yapmaya çalıştım karınca kararınca.
Masanın üzerini kaplayan ve her biri sayfalar dolusu yazıdan daha çok ÅŸey anlatan fotoÄŸraflar. Gümüşdere’nin sözlerinde ne kadar alçakgönüllü olduÄŸunun belgesiydi sanki. Daha çok küçük yaÅŸlarda, o zamanlar futbolcu olan dayısının formalarını okÅŸarken düşmüştü içine futbol ateÅŸi. Sonra foto muhabirliÄŸine baÅŸladığı ilk yıl başına gelen tatsız bir olay, spor fotoÄŸrafçısı olmak konusundaki kararının pekiÅŸmesine yol açmıştı.
Babıali’deki ilk yılım. Her iÅŸe beni koÅŸturuyorlar. “Ufaklık aÅŸağı, ufaklık yukarı” Bir gün bir muhabir arkadaÅŸlarla beraber adliyeye gitmiÅŸtik. Orada elleri kelepçeli bir adam gördük. Ama adamcağızın gözlerinde öylesine mahzun bir ifade var ki, sanki “Ben suçsuzum” diyor. Muhabir arkadaÅŸ, “Ne duruyorsun, adamın resmini çeksene” dedi. Bir ÅŸey diyemedim, resmi çektim. Ve o fotoÄŸraf ertesi gün birinci sayfada yer aldı.
Ä°SMET GÃœMÜŞDERE’NÄ°N ALBÃœMÃœNDEN
Yağmur yağdı böyle oldu
Bir milli maç. O zamanlar Dolmabahçe’de portatif tribünler vardı. Aniden yaÄŸmur baÅŸlamış ve sandalyede oturan herkes, sandalyesini ÅŸemsiye gibi kullanmıştı.
Bu bacak kimin?
Ä°smet Gümüşdere bu fotoÄŸrafın hikâyesini şöyle anlatıyor: “Avut atışları sırasında kalecinin bu görüntüsü, foto muhabirlerine malzeme olabilir. Ben de bir keresinde bu pozu yakaladım. 1979 yılında millî takımımız Batı Almanya’ya maça giderken fotoÄŸrafı futbolculara gösterdim ve sordum: “Bu kimin bacağı?” Kimse bilemedi. Tam o sırada arkalardan bir ses duydum: “Bu benim bacağım”. Seslenen Trabzonspor kalecisi Åženol’du ve sorumu doÄŸru cevaplamıştı.
Halit Kıvanç’ın sümen altı ettiÄŸi fotoÄŸraf:
Ezeli rekabetin gerdiÄŸi sinirler hakemin tartışmalı kararıyla birlikte boÅŸalıvermiÅŸ. Bir Fenerbahçe – BeÅŸiktaÅŸ maçı. Hakem Federal Almanya’dan bu maçı yönetmek için kalkıp gelmiÅŸ. Ama kısmet bu ya, Fenerbahçeli Ogün’ün tokadı ÅŸaklıyor suratında. Bu fotoÄŸraf, o sıralar Yeni Ä°stanbul gazetesinde çalışan ve Fenerbahçe’yi tutan Halit Kıvanç’ın “Bunu basmayalım, Ogün çok büyük ceza alır” demesi üzerine basılmıyor. Ve Ogün attığı tokadı inkâr edip, küçük bir cezayla paçayı kurtarıyor.
★
Dolmabahçe’nin çamuru
Bakla tarlasını andıran Dolmabahçe stadında bir Ä°stanbulspor-Hacettepe maçı. Ağır sahada düşüp kalkmak, Hacettepe’nin ele avuca sığmaz santrforu Arap Çetin’in ÅŸortunu da ağırlaÅŸtırılmış. Ä°stanbulsporlu Ercan’la giriÅŸtiÄŸi ikili mücadelede olan oluyor, ÅŸortun lastiÄŸi kopuveriyor. Åžortu düşen Çetin, çareyi sahadan çıkmakla buluyor. 2 numaralı fotoÄŸrafın ilginç fakat buruk bir öyküsü daha var. Bu fotoÄŸrafla o yılın spor fotoÄŸrafları yarışmasına katılan Ä°smet Gümüşdere, üçüncülüğe bile layık görülmüyor. Ama kısa bir süre sonra Ä°ngiltere’de yılın fotoÄŸrafı seçilen bir fotoÄŸrafı yayınlıyor gazeteler. Bu fotoÄŸraf, ÅŸortu düşmüş bir futbolcuyu göstermektedir. Türkiye’de üçüncülük bile alamayan espri, futbolun beÅŸiÄŸi Ä°ngiltere’de yılın fotoÄŸrafı olmaya hak kazanmıştır.
Ali Sami Yen’de insan salkımları
Tarih 20 Aralık 1964. Ali Sami Yen Stadı’nın açılış günü. Bulgaristan’la oynayacağımız maçtan saatler önce dolmuÅŸ tribünler. Dalgalanan kalabalığın arasında devrilen ve alev alan bir köfteci tezgâhı, seyirciler arasında büyük bir paniÄŸe yol açmış ve yeni açık tribünün ortası çökmüştü. Bu fotoÄŸraf, Hürriyet Haber Ajansı vasıtasıyla tüm dünyaya dağıtılmış ve yabancı gazetelerde yer almıştır. Ne gariptir ki, bu tarihi anı görüntüleyen Ä°smet Gümüşdere, emeÄŸinin karşılığında yalnızca 250 lira alırken, ajans 10 bin dolar kazanmıştı. Olaydan on yıl sonra Stern dergisi gelmiÅŸ geçmiÅŸ en ilginç futbol fotoÄŸrafları arasında bu fotoÄŸrafa da yer veriyor ve Gümüşdere’yi bir kez daha onurlandırıyordu.
 Kaynak: 1987, Erkekçe Dergisi
