Fenerbahçeliler son maçlarında İzmir’de Altay’a 1-0 yenildikleri halde, sahayı sevinç içinde terk edenler Siyah-Beyazlılar değil, onlar oldu! Çünkü 2-0’lık ilk galibiyet kupayı almaya yetmişti. 4 Temmuz 1968 tarihli Hayat Dergisi ve Spor İlâvesi ilk kez Eski Hayatlar’da!
SON DÖNEMEÇ
Benizleri heyecandan sararmış on bir genç adam, bunaltıcı sıcağa rağmen içlerini ürperten duygular içinde başlarını yere eğmiş, antrenörlerinin son talimatını dinliyordu. Macar asıllı hocaları, zorlukla kullandığı Türkçesiyle, kazanılmış gibi görünen Türkiye Kupası’nın son dakikada elden kaçmaması için gerekli ikazı yapıyor, gayenin kazanmaktan ziyade, İstanbul’da alınan 2-0’lık galibiyetin sağladığı avantajı korumak olduğunu, bunun için de şuurlu bir defans taktiği ile oynamak gerektiğini anlatıyordu.
Sıcak İzmir gecesinde Alsancak stadının tribünlerini tıklım tıklım dolduran seyirciler, futbolculardan fazla heyecanlıydılar. Çoğu, başta İstanbul olmak üzere, uzak-yakın şehirlerden gelip, karaborsa bilet bulmuş ve içeri girebilmişlerdi. Sezonun son maçının bu derece önemli bir karşılaşma olması, havayı büsbütün elektriklenmişti. Alınacak netice, Türkiye Kupası’ndan başka, Cumhurbaşkanlığı Kupası’nın sahibini de tayin edeceğinden stadyumda iğne atılsa yere düşmeyecek kadar büyük bir kalabalık toplanmıştı.
Final maçı için iki haftadır devamlı kampta bulunan kupanın geçen yılki sahibi Altay ise, kaybedecek daha fazla şeyi olmadığı için oyuna hücum taktiği ile hazırlanmıştı. Altaylılar, rakiplerinin 2-0’lık avantajını koruyacaklarını bildiklerinden, süratli Fenerbahçe forvetlerini ofsayta düşürerek defanslarını ileri sürmeyi ve en az altı forvetle hücum yapmayı tasarlamışlardı. Hele maç başında atacakları bir veya daha çok gol, seyircilerini coşturacağı ve rakiplerini şaşırtacağı için, 2-0’lık yenilgiye rağmen, kupayı kazanmaları ihtimali artacaktı.
Oyun bu hava içinde oynandı ve başlangıçta şuurlu ataklarla oyuna hakim olan Fenerbahçe, 11’inci dakikada yediği golden sonra kendini toparlayıp kabuğuna çekilmeyi ve Altay’ın kombine akınlarını akıllı kontrataklarla durdurmayı denedi.
Süratli ve karşılıklı kaçan gol fırsatları arasında geçen ilk yarıdan sonra, tecrübe ve klasını ortaya koyan Fenerbahçe, rakibinin temposunu ağırlaştırmayı ve kendisine kupayı kazandıracak skoru muhafaza etmeyi becerip, sahadan mağlup, fakat çifte şampiyonluk kazanarak ayrıldı!
Fenerbahçe futbol takımı bundan önceki yıllarda da iki defa şampiyonluğun eşiğine kadar ulaşmış, fakat her ikisinde de Galatasaray karşısında kaybederek Türkiye Kupası’nı müzesine götürememişti. Galatasaray’ın dört yıl inhisarında kalan Türkiye Kupası, geçen yıl şehir ve el değiştirip İzmir’e gitmiş, Altay’ın malı olmuştu. Bu yıl yine Altay bu şerefi muhafaza etmek istemiş, fakat ilk ravnttaki iki farklı yenilgi sebebiyle son maçı kazanmasına rağmen kupayı alamamıştı.
Fakat İzmir’in siyahlı-beyazlı takımı yine de çok üzgün değildi. Çünkü hem bu sezon dört kupa kazanma rekortmeni Fenerbahçe’yi yenebilmiş olmanın sevincine ulaşıyor, hem de Avrupa Kupa Galipleri Kupası’na katılma hakkını elde ediyordu.
Maçtan sonra bu türlü şanssızlıklar yüzünden takımından uzak kalan Fenerbahçe kaptanı Can Bartu, futbol federasyonu üyesi Fevzi Kâhyaoğlu’ndan kupayı alırken, tribünler şampiyon takımı çılgınca alkışlıyor, sarı-lacivertli futbolcular Mersin, Ankara ve İstanbul’dan sonra İzmir’de de muhteşem bir şampiyonluk turu atıyorlardı.
61 YILLIK ŞEREF DOLU BİR MAZİ
1907 senesinin sıcak bir ilkbahar günü Kuşdili çayırında İngiliz ve Rum takımları arasında oynanan futbol maçını seyreden üç Türk genci, Nurizade Ziya (Songülen), Ayetullah Bey ve Samipaşazade Sezai Bey’in yeğeni Bahriyeli Necip (Okaner), hemen hemen aynı anda ve hasetle, «Biz neden bir kulüp kurmuyoruz?» dediler. Gerekli parayı vereceğini söyleyen Ziya Bey, kulüp başkanlığına, Ayetullah Bey kâtipliğe, Necip Bey de kaptanlığa getirildi. Fenerbahçe burnundaki feneri kendilerine alâmet olarak seçen gençler, kıskançlık ve temizlik mânâsına gelen ve papatyaları temsil eden sarı-beyaz renklerle Fenerbahçe Futbol Kulübü’nü kurmuş oldular.
Kısa zamanda muhit gençlerini bünyesinde toplayan Fenerbahçe, 1908 meşrutiyetinden sonra tescil edilen ilk Türk kulübü olmak şerefine erişirken, daha önce padiştahtan çekinen bazı sporcuların ikazları ile ışık saçan fener resmini rozetinden çıkarmış ve diğer azaların arzu ettiği sarı-lacivert renklerini seçmiş ve sonra da adı Fenerbahçe Spor Kulübü olmuştur.
★
Bidayette daha ziyade St. Joseph Lisesi gençleri tarafından benimsenen ve tutulan Fenerbahçe, hususî maçlarla geçirdiği 1908 sezonundan sonra, 1909’da İstanbul lig maçlarına katılmış ve bugüne kadar devamlı olarak birinci ligde oynamıştır.
61 yıllık mazisinde sarı-lacivertli kulüp, gerek yurt içinde, gerekse yurt dışında yaptığı maçlarla büyük bir şöhrete ulaşmış, Millî Mücadele yıllarında Anadolu’ya silah ve insan kaçırmak suretiyle halkın sevgi ve sempatisini kazanmıştır.
★
Türkiye’nin en çok şampiyonluk kazanan takım ûnvanını kazanan sarı-lacivertli ekip, bu arada resmî şampiyonalar dışında, hususî müsabakalar, şilt ve kupa maçları ve yabancı takımlarla yaptığı müsabakalarla da büyük başarı göstermiş ve özel mükâfatlar almıştır.
FENERBAHÇE’NİN ŞAMPİYONLUKLARI
Fenerbahçe’nin şimdiye kadar kazandığı şampiyonlukları, profesyonellikten önce ve sonra olmak üzere iki grupta toplanabilir. Futbolda profesyonelliğin resmen kabul edildiği 1952 yılına kadar yapılan Amatör İstanbul Şampiyonası’nda Fenerbahçe 13 defa birinci olarak kupa kazanmıştır. Bu yıllar şunlardır: (1911-1912), (1913, 1914), (1914, 1915), (1920, 1921), (1922, 1923), (1929, 1930), (1932, 1933), (1934, 1935), (1935, 1936), (1936, 1937), (1943, 1944), (1946, 1947), (1947, 1948).
★
Amatörlük sırasında Fenerbahçe, 1933-1935-1944 yıllarında üç defa Türkiye şampiyonluğu, 1930, 1934, 1938 ve 1939 yıllarında dört defa İstanbul şildi, 1937, 1940, 1943, 1945, 1946 ve 1950 yıllarında altı defa Millî Küme, 1945, 1946 ve 1950 yıllarında da üç defa Başbakanlık Kupası’nı almayı başarmıştır. Bu arada 1945 yılında İstanbul Kupası’nı, bir defa da Atatürk Kupası’nı kazanmıştır.
PROFESYONEL ŞAMPİYONLUKLAR
Daha sonra, profesyonelliğin kabulü üzerine şampiyonaların mahiyetleri ve isimleri değişmiştir. Bu durumda amatörlükte kazanılan 31 şampiyonluğa ilâve olarak, şu kupalar kazanılmıştır:
(1952-1953), (1956-1957) ve (1958-1959) yıllarında üç defa İstanbul Profesyonel Lig Şampiyonluğu, (1958-1959), (1960-1961), (1963-1964), (1964-1965) ve nihayet bu sene (1967-1968) olmak üzere beş defa Türkiye Lig Şampiyonluğu, 1968 Türkiye Kupası ve 1968 Cumhurbaşkanlığı Kupası olarak 10 kupa daha alındı.
ÖZEL TURNUVALAR
Fenerbahçe, amatör ve profesyonellik sırasında, pek çok da yarı resmî ve özel turnuvaya katılmış ve kıymetli kupalar kazanmıştır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
1914’de İttihat ve Terakki Cemiyeti Kupası, 1920’de ilk Turnuva Kupası, 1920’de Şehzade Abdülhalim Efendi Kupası, 1922’de Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakları Kupası, 1923’te Türkiye İdman ve Spor Âlemi Kupası, 1923’de General Harringtop Kupası, 1925’te Tayyare Cemiyeti Kupası, 1936’da Ankara 19 Mayıs Stadı açılış kupası, 1947’de Matbuat Cemiyeti Kupası, 1952’de Evra Peron Kupası, 1953’te Çanakkale Anıtı Kupası, 1960’da Cemal Gürsel Kupası, 1967 yılı sezonu başında ise Spor Toto kupasını kazanmıştır.
888 ÖDÜL
Fenerbahçe müzesinde halen futbol, basketbol, atletizm, voleybol, kürek, yüzme, pin-pon, tenis, güreş, boks, yelken ve atıcılık sporlarından muhtelif dereceler için kazanılmış kupa, şilt, plaket, tabak ve vazo sayısı 888’dir. Ancak bu rakama, kulübün 1932 senesi haziran ayına kadar kazanmış olduğu kupalar -iki tanesi müstesna- dahil değildir. Zira 1932 yılı 5 Haziran gecesi Kuşdili’ndeki lokal, çıkan bir yangında tarihe karışmış, müzeden 107’si kayıtlı, 150’ye yakın kupa ve şilt kurtarılamayarak kül olmuştur. Buna rağmen manevi değeri yanında maddi kıymeti de büyük olan mevcut armağanlar Türkiye’nin en değerli spor müzelerinden birini teşkil etmektedir.
EN KIYMETLİ HATIRA
Fenerbahçe’nin Altıyol’daki lokalinin salonlarına yaygın bir halde tasnif edilmiş müzedeki pek çok kupa, şilt, vazo, tabak ve bayrak arasında en mutena köşeye yerleştirilmiş olan ve büyütülerek yerleştirilmiş bulunan hatıra, büyük kurtarıcı ve ebedî şef Atatürk’ün Suriye’deki vazifesine giderken Fenerbahçe Kulübü’ne uğrayarak hatıra defterine el yazısı ile yazmış olduğu tebriktir.
Eski yazı ile yazılmış bulunan bu satırlarda Atatürk şunları yazmıştır:
— Fenerbahçe kulübünün her tarafta mazharı takdir olmuş bulunan asârı mesaisini işitmiş ve bu kulübü ziyaret ve erbabı himmetini tebrik etmeyi vazife edinmiştim.
— Bu vazifenin ifası ancak bugün müyesser olabilmiştir. Takdirat ve tebrikâtımı buraya kayd ile mübahiyim. 3/5/1918 • ORDU KUMANDANI • MUSTAFA KEMAL
FENERBAHÇE BAŞKANLARI
Altınyol’daki lokalin idare heyeti odasında bulunan eşyalar arasında vitrinlerin üzerine yerleştirilmiş portreler bulunmaktadır. Bu fotoğraflar, kulübün bugüne kadarki başkanlarını göstermektedir. Bunlar kaç defa başkanlık yaptıkları da göz önüne alınarak şöyle sıralandırılabilir:
Ziya Songülen (1), Ayetullah (4), Tevfik Taşçı (2), Hakkı Saffet Tarı (1), Şehzade Fuat (2), Nafia Nazırı Hulûsi (2), Doktor Hamit Hüsnü Kayacan (8), Maarif Nâzırı Dr. Nazım (2), İbnürrefik Ahmet Nuri (1), Şehzade Ömer Faruk (4), Sabri Toprak (11), Şükrü Saracoğlu (17), Zeki Rıza Sporel (4), Osman Kavakoğlu (3), Ali Muhittin Hacı Bekir (3), Bedii Yazıcı (1), Agâh Erozan (4), Hasan Kâmil Sporel (1), Razi Trak (1), Dr. İsmet Uluğ (4), Faruk Ilgaz (3)
FENERBAHÇE’Yİ ÇALIŞTIRANLAR
1907 yılında kuruluşundan bugüne kadar Fenerbahçe futbol takımını çalıştıranları da kısaca zikretmek, bir kısmı ebediyete intikal etmiş olan ve kulübün başarısında önemli rolleri bulunan bu şahısları anmak ve hatırlamak bakımından önemlidir. Dalaklı Hüseyin, Galip Kulaksızoğlu, Mustafa Elkâtip, Zeki Rıza Sporel, Fuat Hüsnü Kayacan, Sami Coşar, Sabih Arca, Hikmet Mocuk, Lebip Elmas, Mehmet Reşat Nayır, Cihat Arman, Sabri Kiraz ve Reşat Erte, Necmettin Çakar, Joseph Sveng, James Elliot, Joseph Sveng Nemetz, Prayr, Miço, Fikret Arıcan, İgnace Molnar, Peter Molley, James MacCormick, Lasslo Szekelly, Zarko Mihaloviç, Kototoviç, Oscar Hold, Aptullah Geciç.
FENERBAHÇE TESİSLERİ
Fenerbahçe’ye başarılar kazandıran en eski ve en büyük tesis, tarihi stadyum büyütülmek üzere yıkılmıştır. Eski seviyesinden üç metre yükseltilerek inşasına başlanan ve halen sahası tamamlanan bu stad, 1971 yılında 40 bin kişilik olarak hizmete girecektir.
★
Fenerbahçe idare heyeti bu süre zarfında takıma -amatör maçların da oynanabildiği- bir antrenman sahası yapmıştır. Kalamış’ta Kurbalığıdere’nin ağzındaki Denizcilik Lokalini’nin yanında bulunan ve portatif tribünleri olan bu sahada, güzel bir atletizm pisti de mevcuttur ve burada müsabakalar yapılabilmektedir.
Fenerbahçe antrenman sahasının yanında voleybol ve basketbolcular için de açık hava sahaları mevcuttur. Fakat Kalamış’taki bu lokalin esas gayesi, deniz sporları için hazırlık ve çalışmadır. İdare heyeti ayrıca, Fenerbahçe’deki yarımadanın Moda koyu etrafına 1 buçuk milyon lira sarfıyle bir sosyal lokal ve kamp yeri yaptırmaktadır. Lokal kısmı bugünlerde hizmete girecek olan bu inşaat, sezon başında tamamlandığı zaman Fenerbahçe Kulübü yelkencilik için sundurmasıyla, saunası, kütüphanesi ve sıhhi tesisleri ile mükemmel bir daimi kamp yeri olacaktır.
ALTIN ÇAĞLAR
Fenerbahçe tarihi ileride yazılırken, 1967-1968 sezonu için iki kelime yetecektir: ALTIN ÇAĞ! Futbolda Türkiye Ligi maratonunu en yakın rakibinden 7 puan önde kapayın Fenerbahçe, Balkan Kupası’nda finale kadar yükselmiş ve Yunan AEK takımını şahane bir oyunla 3-1 yenerek şampiyonayı kazanan ilk Türk takımı olmuştur. Bunun yanında, tarihinde ilk defa Türkiye Kupası’nı kazanmıştır. Çifte şampiyonluk dolayısıyle, maç yapmadan Cumhurbaşkanlığı Kupası’nı da alan Fenerbahçe, bu yıl konmuş olan bütün resmî şampiyonlukları kazanmış ve kupa rekortmeni olmuştur.
Fenerbahçe diğer spor branşlarında da şampiyonluk ve iyi dereceler almıştır. Voleybolda kız, erkek ve gençler İstanbul şampiyonluğu, Kızlar Türkiye birinciliği, erkekler ve gençler ikincilik almışlardır. Basketbol takımı ligde ikinci olurken, kupada dömifinale kadar yükselmiştir. Yıldız takımı yenilmeden İstanbul şampiyonu ve Türkiye ikincisi, kız takımı da İstanbul ikinci olmuştur. Pin ponda kız ve erkekler Türkiye şampiyonluğu, ajanlık ve teşvik turnuvularını kazanmışlardır. Türkiye şampiyonluğunu kazanan iki Fenerbahçeli güreşçi, Sırrı Acar ve Necdet Uçar’dan ilki, bu sene de Avrupa şampiyonluğu payesine ulaşmıştır.
NE DEDİLER?
Fenerbahçe’nin bu seneki başarısı hakkında kulüp başkanı Faruk Ilgaz şunları söylemiştir: “Fenerbahçe altın bir yıl yaşadı. Bütün sporcularımızı candan tebrik ederim. Bu başarıya idareciler, sporcular ve taraftarlar olarak ahenkli bir çalışma ile ulaştık. Gayemiz, ilerideki yıllarda da aynı şekilde şampiyonluklar kazanmaktır. Zafer bütün Fenerbahçelilerindir.”
Futbol takımının kurt hocası İgnace Molnar da, “Başarımıza tesir eden faktörler çok fazladır. Bu ufak faktörler bir araya gelerek bu sonucu temin etmişlerdir. Bununla beraber, idare heyetinin bana destek olması, takımın modern futbolu tatbik etmesi, Basri ve Ahmet’in bana yardımcı olmaları ve Türk futbolunu ve futbolcularını iyi tanımam başarının sırrını teşkil eder” demiştir.
Macar hocanın kadrodaki bütün elemanları, sezon sonuna kadar yüksek formda tutabilmiş olması en büyük hususiyetidir. Takıma en fazla kaptanlık yapmış olan Nedim Doğan da, “Bu seneki başarımızı her şeyden önce takım içindeki büyük arkadaşlık ve birliğe, birbirimizi sevmemize borçluyuz. Bunun yanında idareci ve teknik yöneticilerimizin her bakımdan bize anlayış göstermeleri ve yardımcı olmalarını da unutmamak lâzımdır” demiştir.
FENERBAHÇE’NİN MOLNAR’I
1947 yılında Avrupa’ya ilkbahar her zamankinden daha erken gelmişti. Mart sonları idi. Tatlı bir İstanbul akşamı, yerini yıldızlarla dolu bir ilkbahar gecesine bırakırken Karadeniz tarafından ağır ağır Boğaza bir Rumen gemisi giriyordu. Martı gibi bembeyaz bir gemi: Transilvanya!
Vapur İstanbul’a yaklaşırken yolcular güverteye çıkmışlardı. En önde parmaklıklara dayanmış, hayran ve dalgın etrafı seyreden bir yolcu vardı. Ben Ignace Molnar! Yeni bir vatan, yaşayacak yeni bir toprak, yeni bir çatı, yeni bir futbol takımı için İstanbul’a geliyordum. Babam büyük Molnar, Budapeşte şehrinde gıda maddeleri üzerine ticaret yapardı. Molnar daha ziyade değirmenci manasına gelmekte ise de aile ticaretle uğraşırdı. Son ferdi ben de top oyunu ile meşgul bulunmaktaydım.
Harp bitmişti. Macaristan bu korkunç savaştan bitkin çıkmıştı. 1947 senesinde ilk defa Fenerbahçe’ye geliyordum. Zaten ben «7» ile biten seneleri severim. Bu yılların hepsi Fenerbahçe’ye geliş tarihime rastlar. İlk gelişim 1947, ikinci gelişim 1957, üçüncü gelişim ise 1967. İşte o bahar akşamında, Boğaz içinden gelen bembeyaz vapurun güvertesindeki genç adam, böyle bir insandı. Eh gençtim tabii. 41 yaşında.
★
Nihayet vapur ilerledi, ilerledi. Tophane rıhtımına geldi. Hiç unutmam, günlerden de pazardı. Ve benim İstanbul’da ilk gecem! Rıhtımda beni Fenerbahçe kulübünden Rüştü Dağlaroğlu karşıladı. Takımın Ankara’da maçı vardı. Sonra buradan doğru Kadıköy’e geçtik. Kadıköy topraklarına ayak bastım. İşte gidiş, o gidiş! Bilir misiniz ki yıllar yılı Türkiye’de ikametim sırasında hep Kadıköy’de oturmuşumdur. Ahmet Rasim’in çok sevdiği Bakla tarlasında ve Bakla Tarlası apartmanının en üst katında oturuyorum.
İlk gece beni alıp Mano Palas oteline götürdüler. Türkiye’de ilk gecemi burada geçirecektim. Sonra birbirimize o kadar ısındık ki, Türkiye’de kaldığım ilk devre hep bu otelde olurdum. Yıllarca aynı yerde kaldım.
★
Doğduğum yerden uzakta geçirdiğim ilk geceler, oralarda yediğim ilk yemekler daima beni ilgilendirir. Onun için Mano Palas’ta hazırlanan temiz sofraya otururken âdeta yeni bir dünyaya giriyormuşum gibiydi. Ben oldum olası, çocukluğumdan beri balık delisiydim. Tuna nehrinin ve Balaton gölünün balıkları ile büyümüştüm. Şayet bana:
— Bir gün balıksız bir yere düşersen ne yaparsın? demiş olsalardı belki de:
+ Yaşayamam.. cevabını verebilirdim. O kadar balık hayranıydım. Seviyordum. İstanbul’da ilk gece otelde yediğim balığın lezzetini unutamam. Bu memleket beni ilk geceden büyülemişti. Ondan sonra yılların nasıl geçtiğini fark edemedim. Göz açıp kapayıncaya kadar!
Kaynak: 1968, Hayat Dergisi
