Başlangıçta görsel efektler, devasa boyutlu dekorlar ve sonrasında giderek dijital efektlerle görkem kazanan bilim-kurgu türü, genelde büyük yapım bütçeleri ve yenilikçi çekim teknolojileri gerektirmesi yüzünden Yeşilçam sinemasının oldukça dar olanakları ve yetersiz teknik altyapısı içinde her zaman bir düş olarak kalmış, hatta aslında bir düş bile olamamıştır. Türk film endüstrisinde yerleşmiş bir tür olmayan ve ticarî anlamda geçerli bir tür sayılmayan bilim-kurgu, ülkemizde sadece ve sadece birtakım heveslilerin, sinema maceraperestlerinin ürettiği az sayıda bazısı geçerli ve çoğu geçersiz örnekler halindedir.
Bilim-kurgu filmleri türü Türk sinemasına amaçları ve sonuçları tamamen farklı iki yapımla 1955 yılında girer: Görünmeyen Adam İstanbul’da (Lütfi Ö. Akad) ve Uçan Daireler İstanbul’da (Orhan Elçin). İlki çıkış noktasını sinemaya birkaç kez uyarlanan Herbest George Wells’in çok ünlü bir romanından. (The Invisible Man, 1897) alırken diğer film gerçek bir olayın taşlamasıydı.
Lütfi Ö. Akad’ın ilk dönem filmleri arasında bu ilk ve son fantastik çalışmasıyla karşılaşmak şaşırtıcı gelebilir. Yönetmenin Kemal Film dönemine ait olan bu film, olsa olsa Osman F. Seden’e uygun görülebilirse de tasarı tamamen Akad’dan çıkmıştır. Akad o günleri şöyle özetler:
— Evet, fikir benden çıktı. Bir arkadaşımız vardı: rahmetli Vafit. Beraber halkevine devam ettiğimiz arkadaşım. Bir gün Taksim’e gidiyorduk. “Yahu” dedi, “Görünmeyen Adam’ı yapsana!” «Vallahi bilmem ki» dedim. “İlginç bir film olabilir” dedi. Osman’a (Seden) teklif ettim. O da ilginç buldu. Oturdum, senaryosunu yazdım.
Lütfi Ö. Akad büyük olasılıkla James Whale’in “The Invisible Man, 1933” filminden veya devamlarından “The Invisible Man Returns, 1940” ve “The Invisible Man’s Revenge, 1944” yapıtlarından hareket ederek melodram kalıplarına uygun bir uyarlama veriyor ve görüntü yönemeni Kriton Ilyadis’in katkısıyla -Maurice Bessy’nin Sinema’da Trükler (Les truquges au cinéma, 1951) adlı kitabından da yararlanarak- Türk sinemasında ilk kez denenen görsel efektler üzerinde duruyordu.
Görünmeyen Adam İstanbul’da filminde “mucit” bir kimyagerin (Atıf Kaptan) yanında çalışan genç bir adam (Turan Seyfioğlu) karısı (Neşe Yulaç) tarafından aldatıldığını öğrenince intikam almak amacıyla kimyager patronunun bulduğu görünmezlik serumunu kullanır. Eşi ve sevgilisini (Abdurrahman Palay) öldürür ve polis tarafından vurulur.
“Bir laboratuvar… Aletler… Sular kaynıyor… Renkli şişeler filan.. Bir maşa girdi ekrana, tüpün birini aldı, gitti bir başka yere boşalttı. Daha hiç insan filan yok. Böylece daha filmin başında merak uyandırdık. İlk görünmezlik hilesini de geçmelerle yaptık. İşte iğne yapıyor Atıf Kaptan, Turan Seyfioğlu’na ve bekliyorlar. Beklerken güzel bir geçme ile, yine Debrie kameranın geçmesiyle.
Turan Seyfioğlu’nun yüzünden o mekteplerde ders aracı olarak, anatomi aracı olarak kasların masların gösterildiği bir insan vardır. Ona geçtik. Oradan bir geçme yaptık sinirler. Ondan sonra iskelete. Ondan sonra da büsbütün kaybolmaya, görünmezliğe götürdük işi.
Lütfi Ö. Akad uğraşmasına uğraşmış ama film umulan ticarî başarıya ulaşamamıştır. Yönetmen durumu şöyle özetler:
— Trükajda değil, konuda sürçtük belki.
Görünmeyen Adam İstanbul’da o yılların tekniği ve özel efektleriyle ilgi çekmiştir. Ama görünüşe göre Uçan Daireler İstanbul’da özel efektlere değil, mini etekli bir Özcan Tekgül’e güvenmektedir. Çıkış noktası o dönemde Edirne’de görüldüğü söylenilen uçan daireler ve peşlerine takılan bir gazetecinin dişi uzay yaratıklarıyla karşılaşması olan film, aslında tür olarak Halide Pişkin’in varlığından da yararlanan bir güldürüdür.
Kaynak: Fantastik Türk Sineması, Scognamillo / Demirhan
