Çanakkale’den ilk kan, 3 Kasım 1914’te İngiliz donanması tarafından atılan toplarla döküldü. Bu bir anlamda fiilen Birleşik Krallık’ın Osmanlı’ya savaş açması anlamına geliyordu. Birleşik Krallık hükûmetinin boğazın donanmayla geçilmesi yolundaki kararı üzerine ilk büyük saldırı ise 19 Şubat 1915’te Amiral Duckworth komutasındaki bir İngiliz donanmasının Çanakkale’yi geçmesinin 108’inci yıldönümünde gerçekleştirdi. Bu ve 25 Şubat 195’teki saldırılarda Çanakkale Boğazı girişindeki tabya ve kaleler etkisiz hale getirildi. İtilaf donanması boğaza girdi ve mayın temizleme harekâtı başladı. İtilaf donanmasına bağlı gemilerce bölgede yapılan mayın taramaları zaman zaman kötü hava koşulları nedeniyle kesintiye uğrasa da genel anlamda başarılı operasyonlardır. En azından 8 Mart tarihinde Nusret mayın gemisi tarafından döşenen her biri 80 kilo patlayıcı ihtiva eden 26 adet mayının poyraz-lodos istikametinde, yüzer metre aralıklar ve 4-5 metre derinliğe dökülmesine kadar öyle zannedilir. Bilinenin aksine mayınlar gece değil, sabaha karşı dökülür.
18 MART 1915 GÜNÜ NELER OLDU?
Amiral John de Robeck elindeki filoyu üçe ayırır. A hattını (1. Tümen) oluşturan en güçlü İngiliz gemileri HMS Queen Elizabeth, HMS Agamemnon, HMS Lord Nelson ve HMS Inflexible yan yana ilerleyecek ve saldırıyı başlatacak gemilerdir. Bu zırhlıları, her iki yanında yer alan HMS Prince George ve HMS Triumph adlı gemiler savunacaktır. Bir mil geride ise B Hattı (2. Tümen) olarak adlandırılan grupta ise Fransız filotilasından Gaulois, Charlemagne, Bouvet ve Suffren yer alırken, bu zırhlıları da kanatlarda yer alan HMS Majestic ve HMS Swiftsure adlı gemiler koruyacaktır. C hattında ise (3. Tümen) HMS Vengeance, HMS Irrestible, HMS Albion ve HMS Ocean oluşturuyordu. Diğer zırhlılar, destroyerler ve mayın tarayıcı gemiler de boğazın dışında, kendilerine verilecek emirleri bekleyeceklerdir. Harekâtın amacı boğazın iki yakasındaki tabya ve kaleleri susturmak, daha sonra da mayın tarayıcıları ile boğazı mayınlardan temizleyip İstanbul yolunu açmaktır.
18 Mart sabahı 10.30 sularında Boğaz’dan içeri giren İtilaf zırhlıları tabyalardan atılan topların menzili dışında kaldığından Osmanlı topçusu tarafından yapılan atışlara son verilir. Kilitbahir’e 8 deniz mili kadar yaklaşan İtilaf gemileri Çanakkale şehrinin iki yanındaki ve Kilitbahir’deki mevzileri dövmeye başlar. Osmanlı topçusu tarafından yapılan atışlardan bazıları İtilaf zırhlılarına isabet etse de önemli bir hasar veremez. Saat 12.00 sularında Amiral de Robeck Kilitbahir mevzilerinin daha da yakından dövülme zamanı geldiğini düşünerek, Fransız Amiral Guepratte komutasındaki Fransız filotilasının harbe dahil olması için harekete geçilmesi emrini verir. İngiliz gemilerinin arasından geçerek yerlerini alan Fransız harp gemileri Türk tabyalarını dövmeye başlar. Bu arada Osmanlı tabyalarından yapılan atışlar hedefini bulsa da gemileri harp dışı bırakmaya yetmez. Saldırıya Fransız gemilerinin de dahil olduğu anlar, harbin en şiddetli saatleridir. Saat 14.00’e doğru muharebenin bir sonraki safhasına geçme kararı alan Amiral de Robeck, Fransız filotilasına mensup gemilerin C hattı oluşturan diğer gemilerle yer değiştirip taarruzun devam etmesini ister. Bu maksatla geri dönmek için Erenköy Koyu’nda manevra yapan Bouvet zırhlısı kuvvetli bir patlama ile sarsılır ve gökyüzüne kara bir duman yayılır. İlk anda atılan toplardan birinin cephaneliğe isabet ettiği düşünülür. Zira, Bouvet zırhlısı batan Mesudiye Zırhlısı’nın toplarıyla oluşturulan Mesudiye Bataryası’nın sürekli ateşine hedef olmuş, iki kazamatı (top önü siperi) muharebe dışı kalmış, komuta köprüsünde yangın çıkmış ve baş tareti susmuştur. Bouvet’in top mermisi ile değil, serseri bir mayına çarparak infilak ettiği düşünülür.
Olayın tanıklarından Mesudiye Bataryası komutanı deniz subayı Mehmet Ali Bey, Bouvet Zırhlısı’nın mayına çarpma anını şöyle anlatır:
— Aniden gördük ki, büyük savaş gemilerinden bir tanesi geri çekiliyordu. Haklamıştık onları. Yerlerimizden fırlamış daha rahat görebileceğimiz bir yerden biraz da tedbirsizce, gırtlağımız yırtılırcasına, dudaklarımız kuruyuncaya kadar bağırıyorduk. Geleneksel asker selamımız olan “Padişahım çok yaşa!” nidaları etrafı çınlatıyor ve biz zaferi kutluyorduk.
Gelibolu önlerine gelen İtilaf gücünün ilk büyük kaybı Bouvet olmuştur. Gemideki 709 denizciden sadece 71’i kurtulmuştur. (2015, Atlas Tarih)
TORPİLDEN KURTULAN GEMİ YOKTUR!
Patlamanın şiddeti ve gövdede açılan yaranın büyüküğü nedeniyle zırhlı su alarak hızla sancak tarafına yatar. Savaş gemilerinin bu gibi durumlarda geç batması maksadıyla inşaaları sırasında oluşturulan su geçirmez bölmeler açılan yaranın büyüklüğü nedeniyle etkisiz kalır. Gemi boyunun yaklaşık üçte biri kadar olan devasa yaradan dolan su ve geminin hızla sancak tarafına yatması gemi mürettebatının çaresizlik içinde tahliyeye başlamasına neden olur. Patlama ile ortaya çıkan zehirli gazlardan etkilenen Bouvet’in ikinci süvarisi, karşılaştığı emniyet subayı yarbay Cosmao Dumanoir’a “Bı bir torpildir. Meseleyeyi anlayayım” dedikten sonra baş ve kıç köprüleri arasındaki zırhlı kuleye doğru fırlar.
Kaynak: 2015, Atlas Tarih
