Osmanlı’nın sultanı ve Müslümanların halifesi olan, Avrupa, Asya ve Afrika’ya uzanan topraklarda 1876’dan 1909’a kadar üç kıtada hükümranlık kuran Abdülhamid’in “fotoğraf” sözcüğü ile yan yana gelmesi önemli değerlendirmeleri de gerekli kılar. Çünkü o, fotoğrafı saltanatı sırasında kullanmasıyla ünlü, diğer bir deyişle fotoğrafın da sultanıdır.
Fotoğrafın 1839’da teknik olarak tescilinden sonra, Abdülhamid devrine kadar geçen süre sadece 37 yıldır. Fotoğraf, sultan olarak varlığını sürdürdüğü dönemde çok büyük bir gelişme kaydetmiştir. İstanbul’da fotoğrafçılığın ilk yılları, stüdyo fotoğrafçılığının altın dönemi olarak yaşanır. Fotoğrafçılar sultan için, imparatorluğun her yerine gitmişler ve ürün vermişlerdir. Fotoğrafçılar için Abdülhamid, çok önemli bir işveren olmuştur.
Sultanın fotoğrafa olan ilgisi
Yüksek duvarlarla çevrili Yıldız Korusu’nda büyük bir havuzun çevresinde köşkler, lojmanlar, seralar, imalathaneler, tiyatro, tavla ve ahırlar, kuşhaneler gibi pek çok değişik yapının yanında bir de fotoğrafhane vardı. Abdülhamid’in marangozluktan sonraki en büyük merakı fotoğraftı.
Kişiliğinin temel özelliklerinden biri olan kuşkuculuğu, onun fotoğrafa yönelmesinde çok önemli bir unsurdur. Herkes için önemsizmiş gibi görünen küçük detayları, olayları usta bir dedektif gibi bir araya getirdiği fotoğrafları çözümlemiştir.
Fotoğraf, Abdülhamid için bir tutku hâlini almıştı. Bu yeni görsel tekniğin önemini tam anlamı ile kavramış, ondan sonuna kadar yararlanmıştır. Fotoğraf onun için hem bir propaganda hem de tanıma ve istihbarat aracıydı.
Kaynak: Abdülhamid’in Aile Albümü, Kültür A.Ş.
